Arbeidstilhøve før og no. HMS

Anleggsarbeidarane budde ofte i enkle brakker langt til fjells, og etter dagens standard var det kummerlege forhold. Det var ein stad for kvile mellom lange arbeidsøkter. Lenge delte to arbeidskarar ei seng. Den eine arbeidde og den andre kvilte og sov. I tillegg var det lite tilrettelagt for personleg hygiene. Sjukdom spreidde seg lett og det var langt til doktor.

Arbeidarane var delt inn i brakkelag, og ei kokke på brakkelaget sørga for godt matstell. I tillegg til «butikkmat» vart det kjøpt inn kjøt, fisk, poteter og grønsaker frå gardar i bygda, og om sommaren leverte stølar ferske mjølkeprodukt.

Link til radioprogram med Rolf Kirkvåg: Skildrar brakkeliv.

Du kan lese meir om brakkeliv i boka "Anleggstid og anleggsliv" av Thor Warberg

Oppgåver:

Finn skildringar av brakkeliv i Hallingdal til ulike tider. Drøft eller skriv ein kort artikkel om korleis standarden har endra seg frå dei bygde Bergensbanen og fram til i dag.
Kva reknar du som nødvendig personleg hygiene? Kvifor har kravet til personleg hygiene endra seg?
I filmen fortel Nils Ove Gjeldokk om då arbeidsfolka på 80-talet fekk einerom. Kva førde denne endringa med seg?
Tidlegare var kokka den einaste kvinnelege arbeidaren på anlegget. Drøft kvifor.

Link til andre nettsider:

Kraftlandet: Dei som bygde landet - arbeidsfolka

Masteroppgåve om arbeidslivet på Vinstra-anlegget 1947 - 1952:

(Heilt i starten av denne oppgåva gir eit samandrag eit lite inntrykk av korleis anleggsarbeidet var.)

Real ”slusk” og barske karer. Solidaritet og maskulinitet blant arbeiderne på vannkraftanlegget Nedre Vinstra 1947-1952.

I den mest hektiske anleggsperioden frå rundt 1946 og fram til 1970 arbeidde i periodar over 1.500 personar med å sprenge ut tunnelar og store fjellhallar. Inne i fjellhallane vart det bygd kraftstasjonar med turbinar og generatorar. Oppe på fjellet vart det bygd store damanlegg, og frå kraftstasjonen vart det bygd kraftliner for å føre straumen fram til forbrukarane i Oslo. Arbeidet var krevjande og med lange skift.

Den første tida vart borehola laga med feisel og bor, og dei gjekk med hatt og i overalls. Anleggsarbeid var tungt arbeid, men det var rimeleg godt betalt. Største ulempa var at i anleggsarbeid låg det ein kalkulert risiko. Verneutstyr fanst ikkje, og anleggsarbeidarane hadde heller ikkje eige arbeidstøy. 16 menneske mista i denne perioden livet på kraftanlegg i Hallingdal. I dag er utstyr og sikringstiltak så gode at risikoen for alvorlege ulykker er svært liten. Før nye arbeidsoperasjonar startar, blir det gjort ei grundig risikovurdering, sikringstiltak blir sett inn og målsetjinga er at det ikkje skal skje alvorlege ulykker – ein såkalla 0-visjon.

Oppgåver:

Finn bilete eller filmar av anleggsarbeid frå rundt 1950 og samanlikn arbeidstøy og verneutstyr med dagens standard.
Kvifor skjedde det tidlegare så mange alvorlege ulykker? Kva skjedde?
Kva blir gjort av sikringstiltak i dag?
Same kor mykje me sikrar oss, kan ulykker skje. Drøft kvifor?
Korleis har arbeidet med å sprenge ut tunnelar endra seg frå dei brukte feisel og bor og fram til i dag.

Kraftlandet: Dei som ofra livet

Kompetansemål samfunnsfag, ungdomsskole:

Utforske korleis teknologi har vore og framleis er ein endringsfaktor, og drøfte innverknaden teknologien har hatt og har på enkeltmenneske, samfunn og natur.
Reflektere over korleis menneske har kjempa og kjempar for endringar i samfunnet og samstundes har vore og er påverka av geografiske forhold og historisk kontekst.

Kompetansemål, arbeidslivsfag, ungdomsskole:

beskrive og vurdere risiko, og følge etiske retningslinjer og arbeidslivets regler i arbeidsoppdraget

Kompetansemål, historie, studieførebuande, vidaregåande:

gjere greie for velferdsutviklinga i Noreg på 1900-tallet og drøfte konsekvensar for livet til menneska.

Kompetansemål, bygg og anlegg, vidaregåande:

vurdere risiko og utføre førebyggande tiltak.